Wat is een aneurysma-aorta-abdominalis (AAA)?
Een aneurysma is een verwijding in een deel van een (slag)ader. De meest voorkomende plaats is de lichaamsslagader (aorta) in de buik (Latijn: abdomen = buik), het aneurysma aorta abdominalis, afgekort AAA.
In Nederland lopen ruim 50.000 mensen met zo’n verwijde slagader in hun buik rond en daarvan sterven er jaarlijks minstens 1000 mensen ten gevolge van het scheuren hiervan.
Normaal is de buikaorta in doorsnee tussen de 10 en 20 mm breed. Vanaf 30 mm spreekt men van een aneurysma. Dit komt bij mannen vier keer zo vaak voor als bij vrouwen en meestal van boven de 60 jaar. Bij ongeveer vijf procent van mannen ouder dan 60 jaar is sprake van een AAA, waarvan het merendeel nog niet levensbedreigend (maximaal 40 mm). De toename van de verbreding van het AAA bedraagt enkele mm per jaar. Rokers lopen aanmerkelijk meer kans op ontwikkeling van een AAA en hun aneurysma groeit ook sneller.
Ook erfelijkheidsfactoren spelen een belangrijke rol. Heeft men bijvoorbeeld kinderen, ouders, broers of zussen met een AAA, dan loopt men tot 25% meer kans om deze aandoening ook te krijgen.
Een aneurysma verraadt zich meestal niet door symptomen en wordt tot nu toe in Nederland alleen toevallig ontdekt bij een radiologisch buikonderzoek, zoals een ECHO-, CT- dan wel MRI-scan voor andere redenen. Als een aneurysma wordt vastgesteld, moet de ontwikkeling ervan nauwlettend worden gevolgd (gemonitored). Bij een grotere diameter van het AAA, vanaf 50 mm (vrouwen) c.q. 55 mm (mannen), is operatief ingrijpen raadzaam om scheuren te voorkomen. Afhankelijk van de anatomie, de verdere levensverwachting en de conditie van de patiënt kan gekozen worden tussen 2 soorten behandelingen. Enerzijds de klassieke open buikoperatie, waarbij een kunststof vaatprothese geplaatst wordt. Anderzijds het inbrengen via de liesslagaders van een speciale aorta-stentprothese.
Scheuren van de lichaamsslagader in de buik (AAA-ruptuur)
De kans op ruptuur van het aorta-aneurysma is sterk afhankelijk van de breedte (diameter) en is procentueel:
- 0,05 procent bij een diameter van minder dan 40 mm
- 0,5 tot 5 procent bij een diameter van 40 tot 50 mm
- 3 tot 15 procent bij een diameter van 50 tot 60 mm
- 10 tot 20 procent bij een diameter van 60 tot 70 mm
- 20 tot 40 procent bij een diameter van 70 tot 80 mm
- 30 tot 50 procent bij een diameter van 80 mm of meer
De overlevingskans na scheuring van het AAA bedraagt slechts 20%. Door het bloedverlies overlijdt 60% vrijwel direct of onderweg naar of nog in het ziekenhuis. Van de 40% die de operatietafel halen komt maar de helft levend het ziekenhuis uit.
Tijdbom in de buik
In Nederland lopen ruim 50.000 mensen rond met zo’n ‘tijdbom’ in hun buik en sterven er jaarlijks minstens 1000 mensen ten gevolge van het scheuren van de aorta in de buik. Officiële cijfers spreken van 850 (650 mannen en 200 vrouwen). Maar er is een grote mate van onderrapportage, omdat vaak bij plotseling overlijden de diagnose “acute hartdood” wordt aangegeven. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat met preventief bevolkingsonderzoek – vanaf 60 jaar en ouder – deze sterftekans aan AAA met de helft kan worden verminderd!